Stratyfikacja
Stratyfikacja jest narzędziem używanym do grupowania danych, obiektów lub osób w oddzielne i odrębne kategorie. Analiza pogrupowanych danych może pomóc zidentyfikować różne ciekawe wzorce i zależności, które w przeciwnym razie mogłyby nie być widoczne, gdyby zostały zaprezentowane razem.
Słowo stratyfikacja jest związane z angielskim pojęciem "stratification", które pochodzi z łaciny "stratificationem" i może być rozumiane jako "układanie warstwami".
Jak stosować stratyfikację?
Proces stratyfikacji składa się z kilku etapów:
- Zebranie danych. Stratyfikacja będzie możliwa wtedy, gdy zostaną zebrane dane zawierające jak najwięcej szczegółów, które pozwolą na ich pogrupowanie. Przykładowo gromadząc informacje o wadliwości produktów, warto dodatkowo zebrać takie szczegóły jak:
- Typ produktów (symbol, p/n, rewizja)
- Lokalizacja (identyfikacja maszyn, linii, zakładu)
- Czas produkcji (data, numer zlecenia, zmiana)
- Rodzaj stwierdzonego problemu
- Inne (np. zastosowane partie komponentów)
- Określenie kryteriów stratyfikacji. Inżynierowie muszą określić, na podstawie jakich kryteriów chcą dokonać podziału danych. Mogą to być cechy produktów (np. typ, rewizja), czas (data produkcji, numer zmiany) lub inne istotne parametry.
- Podział danych. Następnie dane są segregowane wg uprzednio ustalonych kryteriów podziału. Każda grupa zawiera elementy o tych samych lub podobnych cechach (jest homogeniczna). Dany wynik powinien należeć tylko do jednej grupy.
- Analiza. Każda grupa jest analizowana osobno, używając odpowiednich narzędzi statystycznych. To pozwala na dokładniejsze zrozumienie jakości w każdym segmencie.
- Wnioski i działania. Na podstawie analizy można wyciągnąć wnioski i podjąć konkretne działania, aby zoptymalizować jakość w poszczególnych obszarach.
Przykład stratyfikacji
Poniższy wykres przedstawia ilość niezgodnych produktów (NOK) wysłanych z zakładu w tygodniach od 12 do 17. Dane dotyczą 3 typów wyrobów z trzech linii produkcyjnych.
Te same dane zostały poddane stratyfikacji. Poniższy wykres przedstawia ilość niezgodnych produktów w poszczególnych tygodniach, ale tym razem pogrupowane wg typu wyrobu (A, B, C). Jak widzimy, problem dotyczy głównie produktu B.
Dane dotyczące ilości niezgodnych produktów typu B zostały pogrupowane wg numeru linii, na której były produkowane. Jak widzimy, problemy są związane głównie z linią M-03.
Dzięki stratyfikacji możemy stwierdzić, że działania korygujące należy wdrożyć w pierwszej kolejności w zakresie montażu produktu B na linii M-03.
Stratyfikacja i korelacja
Stratyfikacja może być bardzo pomocna w analizie danych przedstawionych na diagramie korelacji. Wyniki na wykresie mogą być przedstawione w różnych kolorach lub za pomocą różnych znaczników w zależności od danej kategorii. Przykładowe wykresy:
Więcej informacji na temat diagramu korelacji oraz różnych aspektów związanych z analizą danych przeczytasz w artykule: Diagram korelacji
Zalety stratyfikacji
- Stratyfikacja pozwala na szybsze wykrycie różnego rodzaju prawidłowości (wzorców), co może ułatwić identyfikację przyczyn problemu. Przykładowo: wady dotyczą tylko produktów typu B wytwarzanych na linii M-03, co zawęża zakres potencjalnych przyczyn problemu.
- Wsparcie procesu analizy danych i raportowania. Można przedstawiać rezultaty w relacji do różnych kryteriów podziału.
- Szybsza reakcja na problemy. Stratyfikacja umożliwia szybsze dostrzeżenie prawidłowości, więc pozwala na szybszą reakcję na pojawiające się problemy.
- Stratyfikacja może być stosowana w dowolnej branży.
- Często wykorzystywana w ramach rozwiązywania problemów np. Metoda 8D
Wady stratyfikacji
- Wymaga dokładnych kryteriów: Poprawne zastosowanie stratyfikacji wymaga dokładnego określenia kryteriów podziału, co może być trudne w niektórych przypadkach.
- Zwiększone nakłady pracy: Proces stratyfikacji może być bardziej czasochłonny niż ogólna analiza danych, gdyż zebranie i analizowanie danych pod kątem różnych kryteriów może być czasochłonne.
Podsumowanie
Stratyfikacja to istotne narzędzie w dziedzinie doskonalenia procesów i produktów, które pozwala na bardziej precyzyjną analizę danych. Poprzez odpowiednie grupowanie wyników, inżynierowie mogą dostrzec różnego rodzaju powiązania (wzorce / prawidłowości) i odpowiednio precyzyjnie zareagować.
Stratyfikacja to narzędzie, które warto stosować w różnych analizach, dlatego projektując system zbierania danych, warto rozważyć jakie szczegóły należy zbierać, żeby później móc efektywnie wykorzystać stratyfikację w doskonaleniu jakości procesów i produktów.
Stratyfikacja to jedno z podstawowych siedmiu narzędzi jakości. Zapraszam do zapoznania się z artykułami na temat pozostałych narzędzi:
W ramach siedmiu podstawowych narzędzi jakości, stratyfikacja czasami jest zastępowana przez Diagram procesu, który jest także znany pod nazwą mapa procesu lub flow chart.
Zapraszam do zapoznania się z tymi narzędziami.
