Diagram Pareto Lorenza

Diagram Pareto

Nazywany również: Wykres Pareto, Diagram Pareto-Lorenza, Analiza Pareto lub Zasada 80/20. To jedno z siedmiu podstawowych narzędzi jakości.

Diagram Pareto to wykres ułatwiający odróżnienie czynników o największym znaczeniu od pozostałych, które są nieco mniej ważne. Dzięki temu można skoncentrować działania na kilku kluczowych czynnikach, aby osiągnąć jak najlepsze rezultaty.

Zasada Pareto

Joseph Moses Juran, amerykański teoretyk zarządzania opisał zasadę "vital few and trivial many" w swojej książce "Quality Control Handbook". Jako przykład tej zasady podał obserwację, jaką dostrzegł Vilfredo Pareto (15.07.1848 - 19.08.1923), włoski socjolog, ekonomista i filozof, który analizując dystrybucję dochodów we włoskim społeczeństwie stwierdził, że 80% bogactwa kraju było własnością 20% ludności. Pod wpływem publikacji "Quality Control Handbook", ta zasada została rozpropagowana jako "Zasada Pareto", co nie było do końca intencją samego Jurana [1].

Zasada Pareto, zwana czasami zasadą 80/20 doskonale sprawdza się w praktycznie każdej dziedzinie życia. Przykładowo:

• około 80% wad jest wynikiem 20% przyczyn.
• około 80% klientów kupuje 20% towarów.
• około 80% zysku pochodzi z 20% klientów.
• około 80% kosztów wytwarzania pochodzi z 20% procesów.
• około 80% wartości sprzedaży pochodzi od 20% produktów.
• około 80% skarg pochodzi od 20% klientów.

Budowa Diagramu Pareto

Diagram Pareto składa się z dwóch serii danych przedstawionych na jednym wykresie.

Seria pierwsza składa się z określonej ilości słupków uporządkowanych od największego do najmniejszego (w poniższym przykładzie w kolorze niebieskim). Każdy słupek reprezentuje konkretną kategorię danych, a wysokość słupka odzwierciedla ilość wyników w ramach danej kategorii.

Jeżeli występuje duża ilość kategorii, to część z nich, ta o niewielkiej ilości wyników może być zsumowana i naniesiona na wykres jako ostatni słupek pod nazwą "inne". To zmniejsza ilość informacji na wykresie, więc poprawia jego czytelność.

Seria druga (linia w kolorze czarnym) przedstawia skumulowaną procentową wartość wyników. Suma wszystkich wyników równa się 100%. Oś Y dla tej serii znajduje się po prawej stronie. To pozwala na sprawdzenie, jakie kategorie stanowią około 80% wyników.

Przykładowy Diagram Pareto przedstawiono poniżej.

Analiza Pareto

Najpierw sprawdzamy, czy na wykresie jest widoczna zasada Pareto (zasada 80/20).

Poniższy przykład przedstawia wyniki kontroli jakości partii produkowanych urządzeń. Poszczególne kategorie to rodzaje wad, a wartości to ilość sztuk niezgodnych. Pierwsze dwie kategorie z dostępnych dziesięciu stanowią około 75% wszystkich wad. To jest właśnie relacja 80/20.

Jak widzimy na powyższym wykresie, otarcia oraz rysy (dwie pierwsze kategorie), stanowią znaczącą większość wad (75%). Jeżeli teraz określimy przyczyny uszkodzeń i je usuniemy, to znacząca większość problemów zostanie rozwiązana. Dzięki analizie Pareto wiemy, co powinno być priorytetem w naszych działaniach.

Na poniższym wykresie przedstawiona jest sytuacja, gdzie zasada 80/20 nie jest widoczna. W tym przypadku sześć kategorii (ok. 65% czynników) stanowi około 80% wyników, czyli mamy tutaj relację 80/65 ;).

Jeżeli zasada 80/20 nie jest widoczna, to może to być związane z następującymi kwestiami:

• Ustalono za dużą liczbę kategorii o podobnym znaczeniu. W takiej sytuacji warto się zastanowić nad połączeniem kilku kategorii ze sobą. Przykładowo: "rysy" i "zadrapania" mogą być połączone w "rysy".
• Podział na kategorie jest niejasny. Przykładowo kategoria "wady obudowy" oraz "wady powierzchni" mogą być niejasne, kiedy wadą jest "uszkodzona powierzchnia obudowy".. W takiej sytuacji osoby wprowadzające dane różnie kwalifikują taką wadę, rozkładając ilość wystąpień na dwie kategorie.
• Za mała ilość wyników, żeby dostrzec dominującą kategorię.
• Tak po prostu jest.. Możemy faktycznie mieć do czynienia z sytuacją, gdzie zasada 80/20 nie jest wyraźnie widoczna.

Zastosowanie

Zasada Pareto (zasada 80/20) ma duże znaczenie w zarządzaniu jakością, gdyż bardzo często mamy do czynienia z sytuacją, w której około 80% niezgodności jest wynikiem około 20% przyczyn. Jeżeli skupimy się na rozwiązaniu tych 20% przyczyn, to zredukujemy poziom niezgodności o około 80%.

Analizę Pareto można między innymi wykorzystywać do:

• Opisania problemu, aby lepiej zrozumieć wpływ poszczególnych czynników na analizowane zjawisko.
• Wybrania głównych kategorii (czynników) do dalszej analizy lub doskonalenia.
• Sprawdzenia skuteczności działań korygujących np w ramach 8D, wykonując kolejną analizę Pareto po wprowadzeniu działań.

Podsumowanie

Diagram Pareto jest jednym z siedmiu podstawowych narzędzi jakości. Jego zastosowanie w doskonaleniu procesów i produktów jest wysoce zalecane, ponieważ pozwala skupić się na czynnikach, które mają największy wpływ na analizowane wyniki.

Analizując Diagram Pareto możemy zauważyć, że zasada 80/20 nie występuje dokładnie w tych proporcjach. Czasami występuje relacja 70/30 lub 90/10 i nie należy się tym szczególnie przejmować. Ważne jest, aby dzięki tej analizie zidentyfikować ważne kategorie, które wpływają na większość wyników i nie tracić czasu na trywialne (a raczej mniej ważne) tematy. Jednocześnie należy pamiętać, że pozostałe "trywialne" kategorie nie mogą być w przyszłości ignorowane, bo kiedyś będą kategoriami ważnymi..

Diagram Pareto to jedno z siedmiu podstawowych narzędzi jakości. Pozostałe sześć to:

1. Wykres rybia ość (wykres przyczynowo-skutkowy, diagram Ishikawy)
2. Arkusz kontrolny
3. Karta kontrolna
4. Histogram
5. Wykres korelacji (diagram korelacji)
6. Stratyfikacja danych lub Mapa procesu

Zapraszam do zapoznania się z wymienionymi narzędziami jakości.